Wstęp

Neuropatia włókien cienkich (NCF) to choroba nerwów, która wpływa na małe nerwy odpowiedzialne za odczuwanie bólu, temperatury i funkcje automatyczne ciała, takie jak potliwość. Jest trudna do zdiagnozowania, ponieważ standardowe testy nerwów, jak elektromiografia (EMG), często nie pokazują problemów.

Rozpowszechnienie

Badania wykazały wysoki odsetek SFN u pacjentów z FM. Grayston i wsp. (2019) oszacowali, że 49% osób z FM ma nieprawidłowości w budowie małych włókien nerwowych. Podobnie, Boneparth i wsp. (2021) stwierdzili nieprawidłowo niską gęstość neurytów naskórka (END), marker SFN, u 53% młodzieży z FM. Üçeyler i wsp. (2017) również opisują badania, w których u podgrup pacjentów z FM stwierdzono zmniejszoną gęstość włókien nerwowych w rogówce i skórze.

Podobne objawy w fibromialgi i neuropatii włókien cienkich

Fibromialgia (FM) i neuropatia cienkich włókien (SFN) mają kilka wspólnych objawów, co może utrudniać ich rozróżnienie. Należą do nich:

  • Przewlekły, uogólniony ból: Oba schorzenia charakteryzują się bólem trwającym dłużej niż trzy miesiące, który może być odczuwany w całym ciele.
  • Zmęczenie: Uczucie ciągłego zmęczenia jest częstym objawem zarówno FM, jak i SFN.
  • Zaburzenia snu: Zarówno FM, jak i SFN mogą powodować trudności z zasypianiem, utrzymaniem snu lub obu.
  • Zaburzenia funkcji poznawczych: Oba schorzenia mogą powodować trudności z koncentracją, pamięcią i innymi funkcjami poznawczymi.
  • Objawy ze strony układu pokarmowego: Mogą to być zaparcia, biegunka, wzdęcia i bóle brzucha.
  • Objawy ze strony układu moczowego: Mogą to być częstomocz, parcia naglące i nietrzymanie moczu.
  • Ból głowy: Oba schorzenia mogą powodować bóle głowy.

Pomimo tych podobieństw istnieją pewne kluczowe różnice, które mogą pomóc w rozróżnieniu FM i SFN:

  • Charakter bólu: Ból w SFN jest często opisywany jako pieczenie, kłucie lub mrowienie, podczas gdy ból w FM jest raczej tępy i rozlany. Ból w SFN ma zwykle charakter neuropatyczny, podczas gdy ból w FM jest raczej bólem nocyceptywnym.
  • Zaburzenia czucia: SFN często powoduje zaburzenia czucia, takie jak drętwienie, mrowienie i przeczulica, które są mniej powszechne w FM.
  • Objawy autonomiczne: SFN może powodować objawy takie jak zawroty głowy, omdlenia, suchość oczu i ust, zaparcia i zaburzenia erekcji, które nie występują w FM.
  • Wyniki badań dodatkowych: Biopsja skóry i oraz badanie rogówki mogą pomóc w potwierdzeniu diagnozy SFN, podczas gdy w FM te badania są zazwyczaj prawidłowe.

Ważne jest, aby pamiętać, że FM i SFN mogą współistnieć u niektórych pacjentów. W takich przypadkach diagnoza może być trudniejsza i może wymagać kompleksowej oceny przez lekarza specjalistę.

Jak postawić diagnozę?

Rozpoznanie SFN opiera się na połączeniu objawów klinicznych, wyników badań dodatkowych i wykluczeniu innych możliwych przyczyn. Badania dodatkowe mogą obejmować:

  • Biopsję skóry: Jest to złoty standard w diagnozowaniu SFN, ponieważ pozwala na bezpośrednią wizualizację i ocenę małych włókien nerwowych w skórze.
  • Konfokalną mikroskopię rogówki: Jest to nieinwazyjna metoda obrazowania, która pozwala na wizualizację małych włókien nerwowych w rogówce.
  • Testy funkcji autonomicznej: Mogą one pomóc w ocenie stopnia uszkodzenia małych włókien nerwowych zaangażowanych w regulację autonomicznego układu nerwowego.
  • Testy ilościowe czucia: Mogą one pomóc w ocenie stopnia uszkodzenia małych włókien nerwowych odpowiedzialnych za czucie bólu, ciepła i zimna.
  • Badania elektrofizjologiczne: Mogą one pomóc w wykluczeniu innych przyczyn neuropatii obwodowej.

Podsumowując - czy fibromialgia i neuropatia to ta sama choroba, czy dwie różne występujące razem?

Badania sugerują potencjalne wspólne mechanizmy w fibromialgii i neuropatii cienkich włókien, jednak dokładna natura tego związku pozostaje niejasna.

  1. Wspólne objawy: Zarówno fibromialgia, jak i neuropatia cienkich włókien charakteryzują się przewlekłym bólem, który często jest opisywany jako pieczenie, kłucie lub mrowienie. Mogą również występować inne objawy, takie jak zmęczenie, zaburzenia snu i problemy żołądkowo-jelitowe.
  2. Zmiany neuropatologiczne: Badania wykazały nieprawidłowości w małych włóknach nerwowych u pacjentów z fibromialgią, podobne do tych obserwowanych w neuropatii cienkich włókien. Zmiany te obejmują zmniejszenie gęstości włókien nerwowych w skórze (IENFD) i rogówce.
  3. Centralna sensytyzacja: Uważa się, że centralna sensytyzacja odgrywa rolę w patofizjologii obu schorzeń. Jest to proces, w którym centralny układ nerwowy staje się bardziej wrażliwy na sygnały bólowe, co może prowadzić do nasilenia bólu i innych objawów.
  4. Dysfunkcja autonomicznego układu nerwowego: Zarówno fibromialgia, jak i neuropatia cienkich włókien mogą być związane z dysfunkcją autonomicznego układu nerwowego, który kontroluje funkcje organizmu, takie jak tętno, ciśnienie krwi i trawienie.
  5. Możliwe mechanizmy wspólne: Niektórzy badacze sugerują, że neuropatia cienkich włókien może być przyczyną fibromialgii u niektórych pacjentów, podczas gdy inni uważają, że jest to raczej skutek centralizacji bólu przewlekłego. Inne potencjalne mechanizmy wspólne obejmują stres oksydacyjny, stan zapalny i zaburzenia metaboliczne.

Chociaż istnieje coraz więcej dowodów sugerujących wspólne mechanizmy w patofizjologii fibromialgii i neuropatii cienkich włókien, potrzeba dalszych badań, aby w pełni zrozumieć ten związek.

Bibliografia

Grayston R, Czanner G, Elhadd K, Goebel A, Frank B, Üçeyler N, Malik RA, Alam U. A systematic review and meta-analysis of the prevalence of small fiber pathology in fibromyalgia: Implications for a new paradigm in fibromyalgia etiopathogenesis. Semin Arthritis Rheum. 2019 Apr;48(5):933-940. doi: 10.1016/j.semarthrit.2018.08.003. Epub 2018 Aug 23. PMID: 30314675.

Boneparth A, Chen S, Horton DB, Moorthy LN, Farquhar I, Downs HM, Lee H, Oaklander AL. Epidermal Neurite Density in Skin Biopsies From Patients With Juvenile Fibromyalgia. J Rheumatol. 2021 Apr;48(4):575-578. doi: 10.3899/jrheum.200378. Epub 2020 Aug 15. PMID: 32801135; PMCID: PMC7882634.

Üçeyler N, Burgmer M, Friedel E, Greiner W, Petzke F, Sarholz M, Schiltenwolf M, Winkelmann A, Sommer C, Häuser W. Ätiologie und Pathophysiologie des Fibromyalgiesyndroms : Aktualisierte Leitlinie 2017 und Übersicht von systematischen Übersichtsarbeiten sowie eine Übersicht über Studien zur Kleinfaserpathologie bei Subgruppen des FMS [Etiology and pathophysiology of fibromyalgia syndrome : Updated guidelines 2017, overview of systematic review articles and overview of studies on small fiber neuropathy in FMS subgroups]. Schmerz. 2017 Jun;31(3):239-245. German. doi: 10.1007/s00482-017-0202-5. PMID: 28493226.