Konopie Medyczne

Medyczna marihuana zdobywa coraz większą popularność jako alternatywna metoda leczenia różnych schorzeń. W ostatnich latach liczne badania naukowe potwierdziły jej skuteczność w wielu przypadkach. W niniejszym tekście przyjrzymy się potencjałowi terapeutycznemu medycznej marihuany oraz naukowym podstawom jej działania.

Wprowadzenie do medycznej marihuany

Medyczna marihuana to termin odnoszący się do stosowania rośliny konopi indyjskich (Cannabis sativa) oraz jej składników aktywnych w celach terapeutycznych. W ostatnich latach zyskuje coraz większe uznanie jako alternatywna metoda leczenia różnych schorzeń, takich jak przewlekły ból, nudności, spastyczność czy stany lękowe.

Głównymi składnikami aktywnymi marihuany są delta-9-tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). THC jest odpowiedzialne za psychoaktywne efekty marihuany, podczas gdy CBD wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwlękowe, bez wpływu na świadomość.

Kannabinoidy oddziałują z receptorami kannabinoidowymi CB1 i CB2, które są obecne w różnych częściach organizmu, takich jak ośrodkowy układ nerwowy, układ odpornościowy czy narządy wewnętrzne. Receptory te odgrywają kluczową rolę w regulacji bólu, apetytu, pamięci, nastroju i innych funkcji.

W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań naukowych, które potwierdziły skuteczność medycznej marihuany w leczeniu różnych schorzeń. W miarę jak rośnie zrozumienie mechanizmów działania kannabinoidów, możliwe będzie opracowanie nowych, jeszcze skuteczniejszych terapii opartych na tej roślinie.

Historia stosowania marihuany w terapii

Historia stosowania marihuany w terapii sięga tysięcy lat. Już starożytne cywilizacje, takie jak Chiny, Indie czy Egipt, wykorzystywały konopie indyjskie w celach leczniczych. Marihuana była stosowana jako lek do lat 40. XX wieku, kiedy to zniknęła w Stanach Zjednoczonych z grupy farmaceutyków i została zakazana.

Jednak nie zaprzestano badań nad czynnymi składnikami marihuany. W 1964 roku naukowcy wyizolowali tetrahydrokannabinol (THC), główny składnik psychoaktywny konopi. Przez kolejne 24 lata dokonano identyfikacji mechanizmu działania THC, co zbiegło się czasowo z odkryciem receptorów kannabinoidowych – CB1 i CB2, odpowiednio w 1988 i w 1990 roku.

W ostatnich dekadach nastąpił wzrost zainteresowania medycznymi zastosowaniami marihuany, co doprowadziło do licznych badań naukowych i wprowadzenia na rynek leków zawierających kannabinoidy. Obecnie medyczna marihuana jest legalna w wielu krajach na świecie, a jej zastosowanie obejmuje leczenie przewlekłego bólu, nudności, spastyczności oraz wielu innych schorzeń.

Składniki aktywne marihuany: THC i CBD

Głównymi składnikami aktywnymi marihuany są delta-9-tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). Te dwa związki chemiczne należą do grupy kannabinoidów, które są odpowiedzialne za większość właściwości psychoaktywnych i terapeutycznych konopi indyjskich.

THC jest głównym składnikiem psychoaktywnym marihuany, który wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, powodując uczucie euforii lub odprężenia oraz silne działanie przeciwbólowe. THC może oddziaływać na receptory CB1, co prowadzi do różnych efektów w zależności od obszaru mózgu, w którym te receptory są aktywowane. Pobudzenie receptorów kannabinoidowych w hipokampie powoduje zaburzenia pamięci, w zależności od sytuacji może być to działanie niepożądane, lub efekt pozytywny polegający na łagodzenie śladu pamięciowego związanego z bólem. W obrębie mózgu THC wpływa na obszary poznawczo-emocjonalnej modulacji bólu i ich połączenia z obszarami somatosensorycznymi, powoduje to specyficzne odczucie "oddalenia bólu" którego nie da sie pokonać z działaniem zwykłych leków przeciwbólowych jak paracetamol czy nawet morfina. Badania pokazują zmniejszoną aktywność w obszarach zaangażowanych w przetwarzanie bólu, a w szczególności w grzbietowo-bocznej korze przedczołowej. Ponadto THC redukcje funkcjonalną łączności pomiędzy przednią korą zakrętu obręczy a korą czuciowo-ruchową i korą sensomotoryczną. W ciągu ostatnich lat coraz dokładniej poznano mechanizmy przeciwbólowego działania THC, jednak dalsze badania są niewątpliwie cały czas konieczne,.

Kannabidiol (CBD) natomiast nie wykazuje działania psychoaktywnego, ale posiada szereg właściwości terapeutycznych. CBD wykazuje słabsze niż THC działanie przeciwbólowe i przeciwwymiotne, ale silniejsze przeciwzapalne i przeciwdrgawkowe. Istotny jest efekt przeciwpsychotyczny oraz przeciwlękowy, wynikający z hamowania receptorów kannabinoidowych. Właściwości te sprawiają, że CBD może być stosowane w leczeniu różnych schorzeń i dolegliwości.

Warto zauważyć, że THC i CBD mogą działać synergistycznie, co oznacza, że ich wspólne stosowanie może prowadzić do lepszych efektów terapeutycznych niż stosowanie każdego z nich oddzielnie. Ta synergia jest często nazywana “efektem entourage” i może być istotna w opracowywaniu nowych terapii opartych na kannabinoidach.

Receptory kannabinoidowe i ich rola w organizmie

Receptory kannabinoidowe to białka, które występują na powierzchni komórek w organizmie człowieka i są odpowiedzialne za interakcje z kannabinoidami. Dwa główne typy receptorów kannabinoidowych to CB1 i CB2. Te receptory odgrywają kluczową rolę w regulacji różnych funkcji organizmu, takich jak ból, apetyt, pamięć, nastrój i inne.

Receptory CB1 są głównie zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym, w tym w korze mózgowej, hipokampie, ciele migdałowatym, móżdżku, zwojach podstawnych i rdzeniu kręgowym. Aktywacja receptorów CB1 wpływa na funkcje poznawcze, emocje, percepcję bólu oraz koordynację ruchową.

Receptory CB2 natomiast są obecne głównie w układzie odpornościowym, na komórkach układu odpornościowego, śledzionie, sercu, płucach, przewodzie pokarmowym, nerkach oraz innych narządach obwodowych. Aktywacja receptorów CB2 wpływa na procesy zapalne, modulację układu odpornościowego oraz regulację bólu.

Kannabinoidy, takie jak THC i CBD, oddziałują z receptorami kannabinoidowymi, co prowadzi do różnych efektów terapeutycznych. THC jest częściowym agonistą obu typów receptorów kannabinoidowych, podczas gdy CBD wykazuje większe powinowactwo do receptorów CB2. Dzięki temu, kannabinoidy mogą być stosowane w leczeniu różnych schorzeń i dolegliwości, takich jak przewlekły ból, nudności, spastyczność czy stany lękowe.

Zastosowania medyczne marihuany

a. Leczenie bólu neuropatycznego:

Medyczna marihuana, szczególnie dzięki kannabinoidom takim jak THC i CBD, wykazuje efekt przeciwbólowy, który może pomóc w leczeniu bólu neuropatycznego różnego pochodzenia. Poprawia jakość snu i zmniejsza niepokój u pacjentów z uporczywym bólem.

b. Łagodzenie nudności i wymiotów:

THC i CBD są stosowane w celu łagodzenia nudności i wymiotów, szczególnie u pacjentów poddawanych chemioterapii. Działają zarówno na ośrodkowy układ nerwowy, jak i na przewód pokarmowy, co prowadzi do redukcji tych objawów.

c. Stymulacja apetytu: 8

Medyczna marihuana może pomóc w stymulacji apetytu u osób z zaburzeniami odżywiania lub pacjentów z chorobami przewlekłymi, takimi jak HIV/AIDS czy nowotwory. Kannabinoidy wpływają na receptory CB1, które są zaangażowane w regulację apetytu.

d. Leczenie spastyczności w przebiegu stwardnienia rozsianego (SM):

Kannabinoidy, takie jak THC i CBD, mogą pomóc w redukcji spastyczności u pacjentów ze SM poprzez oddziaływanie na receptory CB1 i CB2. Leki na bazie kannabinoidów, takie jak Sativex, są stosowane w leczeniu objawów spastyczności o przebiegu umiarkowanym do ciężkiego.

e. Zmniejszenie świądu skóry:

Badania wykazały, że miejscowe zastosowanie kremu na bazie endokannabinoidów może zmniejszać nasilenie świądu spowodowanego chorobami nerek, nieprawidłową suchością skóry czy innymi przyczynami. Kannabinoidy mogą stanowić obiecującą metodę zapobiegania rozwoju świądu, także u chorych na nowotwory.

f. Potencjalne zastosowania w reumatoidalnym zapaleniu stawów:

Przeprowadzone badania wskazują, że terapia reumatoidalnego zapalenia stawów kannabinoidami może korzystnie zmniejszać odczucie bólu i obrzęk stawów, jak również zapobiegać niszczeniu stawów i postępowi choroby.

g. Pozostałem zastosowania.

Inne wskazania kliniczne, w których można rozważać podanie kannabinoidów obejmują zespoły neurodegeneracyjne, HIV, przewlekły ból nienowotworowy, nowotwory, padaczkę i zaburzenia apetytu.

Dostępne leki na bazie kannabinoidów: Nabilone, Marinol, Sativex

Nabilone, Marinol i Sativex to trzy leki na bazie kannabinoidów, które s? dostępne na receptę i stosowane w celach medycznych.

1. Nabilone: Jest to syntetyczny analog THC, który wi??e si? z receptorami CB1. Nabilone jest stosowany głównie w celu łagodzenia nudności i wymiotów, szczególnie u pacjentów poddawanych chemioterapii.
2. Marinol: Jest to kolejny lek zawierający syntetyczne kannabinoidy. Podobnie jak Nabilone, Marinol jest stosowany w celu łagodzenia nudności i wymiotów. Może być również stosowany w celu stymulacji apetytu u pacjentów z chorobami przewlekłymi, takimi jak HIV/AIDS czy nowotwory.
3. Sativex: Jest to lek stosowany w Polsce, który zawiera standaryzowany ekstrakt z konopi indyjskich. Głównymi czynnymi składnikami Sativexu są tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). Podawany jest w postaci doustnego aerozolu, który umożliwia dokładne dawkowanie i uzyskanie efektu terapeutycznego bez jednoczesnego uczucia euforii. Sativex jest wskazany w leczeniu objawów spastyczności o przebiegu umiarkowanym do ciężkiego, zwłaszcza u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.

Przeciwwskazania i efekty uboczne stosowania medycznej marihuany

Nie można stosować medycznej marihuany w przypadku następujących przeciwwskazań:

1. Młody wiek
2. Prowadzenie pojazdów - ze względu na niekorzystny wpływ na sprawność psychofizyczną
3. Ciąża i okres karmienia piersią
4. Wykonywanie zawodu, w którym istotna jest niezaburzona sprawność psychofizyczna np pilot lub alpinista
5. Psychoza, lub schizofrenia w przeszłości
6. Choroba afektywna dwubiegunowa
7. Zaburzenia psychotyczne indukowane przez rekreacyjne stosowanie marihuany
8. Nałogowe palenie tytoniu
9. Zaburzenia rytmu serca
10. Hipotonia i hipotensja
11. Aktualne stosowanie leków mogących powodować interakcje

Warto pamiętać, że przeciwwskazania nie są jednoznaczne, ograniczenia powinny być indywidualnie rozpatrywane u każdego chorego. Marihuana medyczna najczęściej jest lekiem ostatniego wyboru, gdy wszystkie standardowe terapie zawiodły, w każdej sytuacji lekarz musi rozważyć potencjalne korzyści wynikające z leczenia w stosunku do ryzyka wynikającego z zastosowania danego produktu leczniczego.

Jakie są efekty uboczne stosowania medycznej marihuany

Do najczęstszych skutków ubocznych stosowania medycznej marihuany należą:

Zawroty głowy

Suchość w ustach

Kaszel (przy waporyzacji)

Nudności (zespół wymiotów po kannabinoidowych)

Zmęczenie

Senność

Euforia

Zaburzenia pamięci krótkiej

Zaburzenie funkcjonowania psychospołecznego

Epizod psychotyczny

Silna reakcja alergiczna

Te skutki uboczne są na ogół łagodne lub o umiarkowanym nasileniu, leki oparte na konopiach są często dobrze tolerowane przez pacjentów stosujących medyczną marihuanę w różnych schorzeniach. Jednak indywidualne doświadczenia mogą się różnić, a niektóre osoby mogą doświadczyć dodatkowych lub innych skutków ubocznych, nadwrażliwości na kannabinoidy, lub działania paradoksalnego.

Podsumowanie i przyszłość medycznej marihuany

Podsumowując, medyczna marihuana i kannabinoidy mają potencjał terapeutyczny w leczeniu różnych schorzeń i objawów. W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań naukowych, które wykazały korzyści związane z ich stosowaniem, takie jak łagodzenie bólu, nudności, wymiotów, spastyczności czy świądu skóry.

Jednakże stosowanie medycznej marihuany wiąże się również z pewnymi skutkami ubocznymi, które mogą wpłynąć na jakość życia pacjentów. Dlatego ważne jest, aby lekarze i pacjenci byli świadomi tych skutków oraz przeciwwskazań przed rozpoczęciem terapii.

W przyszłości można oczekiwać dalszych badań nad medyczną marihuaną i kannabinoidami, które pozwolą na lepsze zrozumienie ich działania, dawkowania oraz potencjalnych interakcji z innymi lekami. Możliwe jest również opracowanie nowych form podawania i leków opartych na kannabinoidach, które będą jeszcze skuteczniejsze i bezpieczniejsze dla pacjentów.

W miarę jak rośnie zrozumienie i akceptacja medycznej marihuany, prawdopodobnie zobaczymy większą liczbę krajów wprowadzających regulacje prawne umożliwiające jej stosowanie w celach terapeutycznych. To z kolei może prowadzić do szerszego dostępu do tej formy terapii dla pacjentów na całym świecie.