Fibromialgia

Fibromialgia - kiedyś i dziś.

Fibromialgia była niegdyś marginalizowana jako zaburzenie psychiczne lub była diagnozą stawianą z wykluczenia z powodu braku obiektywnych odchyleń w badaniu fizykalnym oraz zwykłych badań laboratoryjnych i obrazowych. Niektórzy lekarze nadal nie uważają fibromialgii za oddzielną jednostkę chorobową. Jednak obecne badania w zakresie patofizjologii i badania kliniczne wyjaśniły podstawy neurofizjologiczne tego schorzenia oraz doprowadziły do jej obecnej klasyfikacji jako zespołu wrażliwości ośrodkowej, dawniej nazywanego zespołem bólu funkcjonalnego.

Rzeczywiście, fibromialgię można obecnie uznać za zaburzenie neurosensoryczne, charakteryzujące się nieprawidłowościami w przetwarzaniu bólu przez ośrodkowy układ nerwowy. Istotny jest również wpływ układu immunologicznego na układ nerwowy, chociaż w fibromialgii nie występuje stan zapalny typowy dla chorób reumatycznych.

Czy fibromialgia to tylko ból?

Na poziomie klinicznym fibromialgia to znacznie więcej niż rozległy ból. Często współwystępuje z innymi zespołami ośrodkowej wrażliwości, takimi jak:

• zespół chronicznego zmęczenia, encefalopatia mialgiczna
• zespół jelita drażliwego
• zespół przewlekłego bólu miednicy
• ból stawu skroniowo-żuchwowego
• napięciowe bóle głowy, migrena
• zespół stresu pourazowego (PTSD)
• wieloczynnikowa nadwrażliwość chemiczna
• zespół niespokojnych nóg
• zespół bolesnego pęcherza i śródmiąższowe zapalenie pęcherza.

Fibromialgia nakłada się również na inne zespoły bólowe typowe dla wieku i kondycji pacjenta oraz zaburzenia nastroju i lęku, coraz częstsze w kulturze zachodniej. Faktycznie rozpoznanie może różnić się w zależności od specjalizacji lekarza, który prowadzi diagnostykę pacjenta, np.: reumatolog może zdiagnozować fibromialgię, gastroenterolog – zespół jelita drażliwego, a specjalista chorób zakaźnych – zespół przewlekłego zmęczenia.

Ponadto omawiane schorzenie niezwykle często współwystępuje z niektórymi chorobami reumatologicznymi i autoimmunologicznymi, co dodatkowo utrudnia diagnostykę, chociażby:

• reumatoidalne zapalenie stawów
• toczeń rumieniowaty układowy
• zespół Sjogrena
• niedoczynność tarczycy, np. choroba Hashimoto
• łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów
• przewlekłe zapalenie wątroby typu C.

Wszystkie schorzenia powinny być rozpoznane i leczone równolegle, ponieważ skupienie się na jednym może nie pomóc przy drugim.

Mimo że medycyna oparta na dowodach dostarcza coraz szerszej gamy narzędzi do leczenia fibromialgii, tradycyjne leczenie wciąż jest najważniejsze. Aby skutecznie pomóc pacjentom, lekarz musi wykazywać współczucie oraz umiejętności zebranie dokładnego wywiadu – wysłuchanie obaw pacjenta i wykonanie dokładnego badania to podstawa diagnozowania i leczenia fibromialgii.

Jak leczyć fibromialgię?

Leczenie fibromialgii rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu oraz dokładnego badania fizykalnego i badań laboratoryjnych. Najczęściej jednak pacjenci mają już wykonaną rozległą diagnostykę różnicową oraz odbyli wiele konsultacji u specjalistów. Postawienie prawidłowej diagnozy ma kluczowe znaczenie, a pacjenci muszą wiedzieć, że istnieje nazwa dla tajemniczych objawów, których doświadczają.

Czy da się wyleczyć fibromialgię?

Lekarz powinien poinformować pacjenta, że nie ma lekarstwa na fibromialgię, ale edukacja, zmiany stylu życia i odpowiednie leczenie powinny pozwolić pacjentowi odzyskać kontrolę i osiągnąć znaczną poprawę. Ogólny sposób postępowania przy tym przewlekłym bólu obejmuje wieloaspektowy plan leczenia, w tym różne leki wspomagające, ćwiczenia aerobowe, biofeedback oraz podejścia psychologiczne i behawioralne w celu zmniejszenia stresu i stanu zapalnego, oraz promowania poczucia wpływu na własne zdrowie.