Spis Treści
Czym są terpeny?
Terpeny to naturalne związki chemiczne występujące w roślinach, które są odpowiedzialne za ich zapachy i smaki. Są one szeroko rozpowszechnione w liściach, owocach i kwiatach wielu roślin, takich jak drzewa iglaste, cytrusowe czy eukaliptusowe. Terpeny występują w różnych rodzajach, a ich nazwy związane są z liczbą atomów węgla w ich strukturze (np. monoterpeny mają 10 atomów węgla). Są one ważne dla przemysłu kosmetycznego i spożywczego, gdzie używa się ich jako składników perfum i aromatów.
Alfa-bisabolol
Charakterystyczny aromat: kwiatowy, słodki
Występowanie: rumianek
Potencjalne właściwości terapeutyczne: immunomodulujące, bakteriostatyczne
Alfa-bisabolol, zwany też lewomenolem, to terpen znajdujący się w konopiach i rumianku. Ma działanie przeciwzapalne dla skóry, łagodzi ból i chroni układ nerwowy. Pomaga też zwalczać komórki różnych nowotworów, takich jak: glejak, rak piersi i trzustki. Posiada również właściwości antyoksydacyjne, chroni przed mutacjami i toksycznym działaniem cisplatyny na nerki.
Alfa-humulen
Charakterystyczny aromat: chmielowy
Występowanie: szałwia, chmiel, goździki
Właściwości terapeutyczne: przeciwzapalne, przeciwbakteryjne
Alfa-humulen to naturalny składnik wielu ziół i przypraw, takich jak chmiel czy goździki, ale również niektórych owoców i warzyw. Jest odpowiedzialny za różnice między odmianami marihuany.
Ten związek ma działanie przeciwgrzybicze, szczególnie na Cryptococcus neoformans czy Candida. Ma także właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe, które są porównywalne do środków farmaceutycznych jak deksametazon.
Alfa-humulen również wykazuje działanie przeciw nowotworom i bakteriom, zwłaszcza beztlenowym, jak Staphylococcus aureus. Znaleziono także dowody na to, że działa na owady i ich larwy.
Alfa-pinen
Charakterystyczny aromat: ziemisty, drzewny i sosnowy
Występowanie: sosna (żywica)
Właściwości terapeutyczne: przeciwzapalne, relaksacyjne
Alfa-pinen to substancja występująca w większości roślin, odpowiedzialna za zapach igieł sosnowych czy szałwii, ale także obecna w różnych ziołach, np. pietruszce czy koprze.
Wykazując działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, może pomóc w walce z chorobą zwyrodnieniową stawów. Ma również zdolność blokowania powstawania nowotworów wątroby u szczurów, choć na ten temat pojawiły się kontrowersje. Badania na ludziach wykazały, że α-pinen gromadzi się w płucach i długo jest wydalany z organizmu, szczególnie jeśli jest inhalowany. Przy spożywaniu doustnym jest szybko metabolizowany i wydalany w krótkim czasie.
Terpinolen
Charakterystyczny aromat: sosnowy
Występowanie: sosna, jodła, drzewo herbaciane, kolendra
Właściwości terapeutyczne: przeciwzapalne, przeciwbólowe, miorelaksacyjne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe
Terpinolen to terpen znajdujący się w roślinach jak szałwia, rozmaryn i olejek cyprysowy. Wykorzystywany jest w produkcji mydeł i perfum ze względu na swój przyjemny, sosnowy zapach z nutami ziół, owoców cytrusowych i słodkości.
Ma właściwości terapeutyczne, takie jak zmniejszanie niepokoju i pomoc w zasypianiu. Jest też środkiem odstraszającym owady.
Guaiol
Charakterystyczny aromat: sosnowy, kwiatowy, różany
Występowanie: guaiacum (w kwitnącym krzewie) i sosnach
Właściwości terapeutyczne: przeciwlękowe, przeciwzapalne
Gwajakol to naturalny alkohol seskwiterpenowy, który można znaleźć w roślinach jak gwajakowiec czy sosna cyprysowa. Charakteryzuje się drzewnym, różanym aromatem i jest używany w medycynie i perfumerii. Ma właściwości zwalczające drobnoustroje, szczególnie bakterie Gram-dodatnie, takie jak Staphylococcus aureus (bakteria, która występuje na skórze i w układzie oddechowym zdrowych osób, ale też może powodować różne infekcje, niekiedy bardzo poważne).
Guaiol wykazuje też potencjalne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, co czyni go ciekawym do dalszych badań nad leczeniem bólu i zapaleń.
Limonen
Charakterystyczny aromat: cytrusowy
Występowanie: cytryny, pomarańcze, rozmaryn, jałowiec, mięta pieprzowa
Właściwości terapeutyczne: anksjolityczne, neuroprotekcyjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe
Limonen to naturalny składnik, który znajduje się w skórkach owoców cytrusowych, takich jak pomarańcze, cytryny i limonki. To dzięki niemu te owoce mają swój charakterystyczny zapach. Limonen jest często używany w przemyśle spożywczym i kosmetycznym, aby nadać produktom specyficzny, cytrusowy aromat.
Jest też bardzo ważny ze względu na swoje możliwe zdrowotne właściwości. Badania sugerują, że limonen może działać przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwnowotworowo. Limonen jest również skuteczny przeciwko pewnym rodzajom grzybów, które mogą wywoływać infekcje skóry.
Niektóre badania sugerują również, że limonen może działać przeciwstresowo i może nawet pomóc zmniejszyć objawy depresji. Twierdzi się także, że może pomóc w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego.
Podsumowując, limonen to wszechstronny składnik, który może mieć wiele potencjalnych zastosowań w medycynie i ochronie zdrowia.
Linalol
Charakterystyczny aromat: kwiatowy, drzewny
Występowanie: lawenda, bazylia, cynamon, cytrusy
Właściwości terapeutyczne: przeciwbólowe, anksjolityczne
Linalol jest naturalnie występującym alkoholem monoterpenowym występującym w różnych roślinach, takich jak lawenda, bazylia i kolendra. Ma kwiatowy, lekko słodki aromat i jest szeroko stosowany w przemyśle zapachowym i kosmetycznym.
Linalol wykazuje szereg właściwości terapeutycznych, w tym działanie przeciwzapalne, łagodzące ból i zmniejszające niepokój. Badania wykazały, że linalol może wywoływać działanie przeciwbólowe w zwierzęcych modelach fibromialgii i hamować nocycepcję, która jest odpowiedzią czuciowego układu nerwowego na szkodliwe bodźce.
Ponadto stwierdzono, że linalol ma właściwości przeciwdrgawkowe, co czyni go związkiem interesującym dla dalszych badań w kontekście leczenia bólu i zaburzeń neurologicznych. Niektóre badania sugerują również, że linalol może odgrywać rolę w hamowaniu powstawania tlenku azotu, co może przyczyniać się do jego działania przeciwbólowego.
Ocymen
Charakterystyczny aromat: słodki, ziołowy, drzewny, owoców tropikalnych i jagód
Występowanie: mięta, pietruszka, bazylia, estragon, kumkwat, mango
Właściwości terapeutyczne: przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, przeciwwirusowe
Ocimen (ocymen) jest naturalnie występującym terpenem występującym w różnych owocach i roślinach, takich jak mango, mięta, pieprz, oregano, bazylia, pietruszka, orchidee, chmiel, kumkwat i lawenda. Ma słodki, aromatyczny zapach i jest stosowany w perfumach.
Ocimen wykazuje szereg właściwości terapeutycznych, w tym działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Właściwości te sprawiają, że ocimen jest interesującym związkiem do dalszych badań w kontekście zastosowań zdrowotnych i odnowy biologicznej.
Nerolidol
Charakterystyczny aromat: drzewny, korzenny
Występowanie: drzewo herbaciane, imbir, jaśmin, lawenda
Właściwości terapeutyczne: anksjolityczne, bakteriostatyczne, antyoksydacyjne
Nerolidol, znany również jako trans-nerolidol, jest naturalnym alkoholem seskwiterpenowym występującym w wielu ziołach i przyprawach, w tym w imbirze, jaśminie, lawendzie, trawie cytrynowej, drzewie herbacianym, pomarańczach i skórkach cytrusów. Ma przyjemny, drzewny aromat i został zatwierdzony przez amerykańską FDA jako środek aromatyzujący do żywności.
Nerolidol ma różne właściwości terapeutyczne, w tym działanie nasenne i uspokajające. Wykazuje również działanie przeciw leiszmaniozie, działanie przeciwpasożytnicze przeciwko pasożytom Babesia, działanie przeciwgrzybicze, w szczególność przeciwko Microsporum gypseum oraz działanie przeciwmalaryczne. Ponadto wykazano, że nerolidol zwiększa penetrację skóry przez niektóre leki, takie jak 5-fluorouracyl.
Jest nietoksyczny i nie uczula, co czyni go związkiem interesującym dla dalszych badań i potencjalnych zastosowań w zdrowiu i dobrym samopoczuciu.
Beta-kariofilen
Charakterystyczny aromat: korzenny, pieprzowy, goździkowy,
Występowanie: goździki, oregano, chmiel, bazylia, cynamon
Właściwości terapeutyczne: przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe
Beta-kariofilen to substancja naturalnie występująca w wielu roślinach, takich jak czarny pieprz, goździki, rozmaryn, chmiel czy konopie. Ma intensywny, korzenny zapach i jest wykorzystywany w produkcji jedzenia i perfum.
Beta-kariofilen został zauważony przez naukowców ze względu na swoje zdolności lecznicze. Może związać się z pewnymi receptorami w naszym organizmie, co przekłada się na działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwnowotworowe. Badania sugerują, że beta-kariofilen może chronić wątrobę przed chorobami, a także pomagać w walki z zapaleniem jelita grubego.
W skrócie, beta-kariofilen to bardzo wszechstronna substancja, która może mieć różne zastosowania w medycynie i ochronie zdrowia.
Beta-mircen
Charakterystyczny zapach: pikantny, ziemisty i piżmowy
Występowanie: trawa cytrynowa, liście drzewa laurowego, tymianek, pietruszka, kardamon
Właściwości terapeutyczne: przeciwbólowe, antybakteryjne, przeciwgrzybiczne
Beta-myrcen (β-myrcen) jest naturalnie występującym monoterpenem występującym w różnych roślinach, takich jak chmiel, trawa cytrynowa, mango, tymianek i konopie indyjskie. Ma ziemisty, piżmowy aromat z nutami owocowymi i jest stosowany w przemyśle zapachowym i smakowym. Beta-myrcen wykazuje szereg właściwości terapeutycznych, w tym działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i rozluźniające mięśnie.
Badania wykazały, że β-myrcen może nasilać działanie przeciwbólowe opioidów, co może pomóc zmniejszyć wymaganą dawkę leków opioidowych w leczeniu bólu. Ponadto stwierdzono, że ma działanie uspokajające, co czyni go związkiem interesującym do dalszych badań w kontekście zastosowań zdrowotnych i wellness.
Opracował Albert Jeznach, zweryfikował Marcin Lewicki